Η Βαλίνα Ρόζα είναι μια από τις ελάχιστες γυναίκες προέδρους επιμελητηρίων στην Ελλάδα, και μάλιστα σε μια περιοχή όπως η Φλώρινα, που βρίσκεται στο επίκεντρο κρίσιμων αλλαγών και αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στο επιχειρηματικό της περιβάλλον, με κυρίαρχη την πρόκληση της απολιγνιτοποίησης. Τα ΚΛΑΔΙΚΑ ΝΕΑ ζήτησαν μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης μαζί της, για να μας μιλήσει για την προσωπική της διαδρομή από την οικογενειακή επιχείρηση του ορυχείου της Αχλάδας στην ηγεσία του Επιμελητηρίου, τις προκλήσεις της βίαιης μετάβασης σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο, αλλά και για το όραμά της για την ενίσχυση της τοπικής επιχειρηματικότητας. Μας μιλά για την ανθεκτικότητα, την προσαρμοστικότητα και την ανάγκη για εξωστρέφεια, σκιαγραφώντας το πορτρέτο μιας περιοχής που καλείται να επαναπροσδιορίσει το μέλλον της.
· Ποιο ήταν το έναυσμα για να ασχοληθείτε με τον επιχειρηματικό κόσμο και ποια ήταν τα πρώτα σας βήματα;
Η οικογένειά μου ασχολείται με το ορυχείο της Αχλάδας από το 1935. Ο παππούς μου, Κωνσταντίνος Ρόζας, ήταν ο ιδρυτής της επιχείρησης και για περίπου 50 χρόνια ο διευθύνων σύμβουλος, ενώ στη επιχείρηση συμμετείχε ενεργά και η γιαγιά μου , Βαρβάρα Ρόζα, μαζί με τα τρία τους παιδιά Νικόλαο, Χαράλαμπο, και Θεμιστοκλή. Σε μια κατεξοχήν οικογενειακή επιχείρηση, η Τρίτη γενιά δεν είχε και πολλά περιθώρια επιλογής, ήταν σχεδόν δεδομένο πως ασχοληθεί και αυτή με το ορυχείο- με τον έναν η με τον άλλον τρόπο. Εγώ προσωπικά δεν είχε πρόθεση να ασχοληθώ με την επιχείρηση, αλλά μετά τον θάνατο του πατέρα μου το 1992, η ενασχόληση μου με την εταιρεία κατέστη μονόδρομος.
Ποια ήταν τα πρώτα σας βήματα;
Μεγάλωσα μέσα στο ορυχείο. Ο πατέρας μου ήταν πολύ ενεργός σε όλα τα επίπεδα της επιχείρησης. Τα καλοκαίρια, η αγαπημένη μου ασχολία ήταν να τριγυρίζω στο ορυχείο, να πηγαίνω βόλτες, να κάθομαι στο γραφείο. Ο χώρος της παραγωγής, αλλά και του λογιστηρίου –το οποίο επίσης διαχειριζόταν ο πατέρας μου– μου ήταν πολύ οικείος.
Από πολύ νωρίς, και ειδικά μετά το θάνατο του πατέρα μου το 1992 –όταν ήμουν ακόμα φοιτήτρια στην Αθήνα– άρχισα να ασχολούμαι με την επιχείρηση. Όχι με επαγγελματικούς όρους, αλλά σχεδόν υπαρξιακά. Ήταν κομμάτι της ζωής μου.
Έκανα τις σπουδές μου, ασχολήθηκα με άλλα πράγματα. Όμως το 2007, με την παρότρυνση και της δεύτερης γενιάς –δηλαδή των θείων μου– ανέλαβα, μαζί με τον σύζυγό μου, τον ξάδερφό μου και τον αδερφό μου, τη διοίκηση της επιχείρησης, η οποία πέρασε στα χέρια της τρίτης γενιάς.
· Ποια είναι η κύρια δραστηριότητα της επιχείρησής σας και ποια είναι τα στοιχεία που την κάνουν να ξεχωρίζει στον κλάδο της;
Η επιχείρησή μας διαχειρίζεται το δημόσιο λιγνιτωρυχείο της Αχλάδας. Για περισσότερα από 70 χρόνια προμήθευε με λιγνίτη τα εργοστάσια της ΔΕΗ. Είμαστε η μεγαλύτερη επιχείρηση αυτού του μεγέθους στον χώρο και ο μεγαλύτερος εργοδότης στην Φλώρινα, μετά τη ΔΕΗ. Έχουμε επιβιώσει κόντρα σε δηλώσεις, αποφάσεις και πολιτικές που καταδίκασαν τον κλάδο μας. Αυτό που μας χαρακτηρίζει είναι η ανθεκτικότητα, η προσαρμοστικότητα, η επιμονή και η απαντοχή.
Ποιες θεωρείτε ότι ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε στην επιχειρηματική σας πορεία μέχρι σήμερα;
Μεγάλη πρόκληση ήταν και παραμένει η γραφειοκρατία, η αδιαλλαξία και η ασυνεννοησία με κρατικούς φορείς, καθώς και η εξάρτηση για δεκαετίες από έναν μόνο πελάτη –τη ΔΕΗ– κάτι που δημιούργησε στρεβλώσεις.
Από το 2019 και μετά, με την απόλυτη απολιγνιτοποίηση, βρισκόμαστε σε μια τεράστια κρίση. Όταν ένας ολόκληρος κλάδος χαρακτηρίζεται ως «τελειωμένος», είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξασφαλίσεις χρηματοδότηση, να βρεις συμμάχους, να συνεχίσεις να υπάρχεις. Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζουμε να λειτουργούμε.
· Ποιες είναι οι μεγαλύτερες επιτυχίες που έχετε σημειώσει ως επιχειρηματίας και τι σας δίδαξαν;
Η μεγαλύτερη επιτυχία μας είναι ότι επιβιώσαμε όταν όλα γύρω μας κατέρρευσαν. Παίξαμε καθοριστικό ρόλο στην ηλεκτροδότηση της χώρας και στην οικονομία της Φλώρινας και ας μην ξεχνάμε πως ο λιγνίτης, αν και στο περιθώριο σήμερα, παραμένει στρατηγικός πόρος – μπορεί να είναι χρήσιμος σε περιόδους κρίσης. Το αποτύπωμα της επιχείρησης στην τοπική κοινωνία είναι τεράστιο – με εκατοντάδες εργαζομένους άμεσα και έμμεσα.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη του κλάδου σας στην Ελλάδα και ποιες ευκαιρίες διακρίνετε;
Αναγνωρίζουμε ότι ο κλάδος μας δεν έχει μέλλον στη σημερινή του μορφή στην Ελλάδα. Γι’ αυτό και κοιτάμε μπροστά, με στόχο τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου «πράσινου» project: αξιοποίηση των εκτάσεων της περιοχής, συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα και επένδυση στην έρευνα και την καινοτομία.
Με σχέδιο, υπευθυνότητα και προσανατολισμό στο μέλλον, η Αχλάδα μπορεί να γίνει πρότυπο μετάβασης προς ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Θέλουμε να αποτελέσουμε μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος.
Ποια είναι η φιλοσοφία σας για την ηγεσία και πώς την εφαρμόζετε στην επιχείρησή σας;
Είμαι υπέρ της φιλελεύθερης, δημοκρατικής και ανοιχτής ηγεσίας. Πιστεύω στη συνεργασία, στην αξία της επικοινωνίας και στην παραδοχή ότι δεν τα ξέρουμε όλα. Θέλω θετικό κλίμα, επιδιώκω τον διάλογο και την συμμετοχή. Το γραφείο μου είναι πάντα ανοιχτό και οποιοσδήποτε συνεργάτης μου μπορεί να με βρεί, ανα πάσα στιγμή. Δουλεύω με ομάδες και προσπαθώ να δείχνω φροντίδα για όλους όσοι είναι “μέλη της οικογένειας” της επιχείρησης.
· Ποιοι ήταν οι λόγοι που σας ώθησαν να διεκδικήσετε την προεδρία του επιμελητηρίου Φλώρινας;
Οι λόγοι που με ώθησαν να θέσω υποψηφιότητα για πρόεδρος του Επιμελητηρίου Φλώρινας ήταν η δύσκολη κατάσταση της περιοχής και η ανάγκη για δράση. Παλαιότερα, δεν είχα ποτέ σκεφτεί να συμμετέχω, αλλά αυτήν την φορά θεώρησα χρέος μου να συμβάλλω στη μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο.
Το επιμελητήριο πρέπει να είναι εξωστρεφές, ζωντανό, σύγχρονο και χρήσιμο στους επιχειρηματίες.
Ποιοι είναι οι στόχοι σας ως Πρόεδρος;
Πρώτος και βασικός μου στόχος είναι να αποκαταστήσουμε ουσιαστική επικοινωνία του Επιμελητηρίου με τα μέλη του. Θέλω το Επιμελητήριο να επιστρέψει στην καρδιά της επιχειρηματικότητας της Φλώρινας, να γίνει ξανά σημείο αναφοράς για τους επαγγελματίες του τόπου μας. Να μπορούν τα μέλη μας να ενημερώνονται άμεσα και έγκυρα από τον φορέα για κάθε τι που τα αφορά ή μπορεί να τα ενδιαφέρει.
Παράλληλα, είναι πολύ σημαντικό για μένα να κατανοήσουμε ποιοι είμαστε. Να αναλύσουμε τα δεδομένα: ποιο είναι το Επιμελητήριο Φλώρινας, ποιοι είναι οι άνθρωποι που επιχειρούν σε αυτόν τον τόπο. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε πραγματικά να στηρίξουμε τις επιχειρήσεις και να τις βοηθήσουμε να ξεφύγουν από τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Να κάνουν το επόμενο βήμα, να εξελιχθούν, να βελτιώσουν τις παροχές τους και τις συνθήκες του επιχειρείν.
Θεωρώ επίσης πολύ σημαντικό να υπάρχει συνεχής και στοχευμένη ενημέρωση για τα χρηματοδοτικά εργαλεία που “τρέχουν” αυτή την περίοδο, τόσο σε επίπεδο χώρας όσο –και κυρίως– στη Δυτική Μακεδονία. Θέλουμε να βοηθήσουμε τους τοπικούς επιχειρηματίες να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα εργαλεία, να πάρουν τα χρήματα που δικαιούνται, για να μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους καλύτερα, αποδοτικότερα, με λιγότερο άγχος και περισσότερες δυνατότητες ανάπτυξης.
Προσωπικά, ως Πρόεδρος, οραματίζομαι ένα Επιμελητήριο ανοιχτό, εξωστρεφές, προσβάσιμο σε όλους. Όχι φοβικό, ούτε μίζερο ή απομονωμένο. Θέλω να έχει ζωντάνια, διάθεση για ανανέωση, και να λειτουργεί με σύγχρονους, αποτελεσματικούς τρόπους, ώστε να είναι πραγματικά χρήσιμο στους επιχειρηματίες της περιοχής.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε στην άσκηση των καθηκόντων σας ως πρόεδρος;
Τα βασικά προβλήματα είναι η έλλειψη ρευστότητας, η υπερφορολόγηση, η έλλειψη υποδομών, η απομόνωση της περιοχής, η δυσκολία πρόσβασης σε αγορές, η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και η μεγάλη αβεβαιότητα για το μέλλον λόγω της απολιγνιτοποίησης και της μετάβασης σε νέο οικονομικό μοντέλο. Επίσης, η γραφειοκρατία, η πολυνομία και η συνεχής αλλαγή του θεσμικού πλαισίου δημιουργούν ανασφάλεια στους επιχειρηματίες και δυσκολεύουν τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.
Ποια είναι τα σημαντικότερα βήματα για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στην περιοχή;
Πρώτα απ’ όλα, χρειάζεται ένα σταθερό και ευνοϊκό φορολογικό και επενδυτικό περιβάλλον, πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενίσχυση των υποδομών, στη στήριξη της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, στην κατάρτιση και επανεκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού και στην αξιοποίηση των ευρωπαϊκών και εθνικών χρηματοδοτικών εργαλείων. Επίσης, απαραίτητη είναι η συνεργασία μεταξύ των τοπικών φορέων, των επιχειρήσεων και των πανεπιστημίων για την προώθηση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας.
Πώς αισθάνεστε που είστε μια από τις ελάχιστες γυναίκες προέδρους επιμελητηρίου στην Ελλάδα;
Είμαι μία από τις τρεις γυναίκες που εκλέχθηκαν για πρώτη φορά πρόεδροι επιμελητηρίων το 2024. Πιστεύω πως οι γυναίκες μπορούν να φέρουν νέο αέρα και να προσφέρουν πολλά στην επιχειρηματικότητα και στην διοίκηση φορέων, όπως τα Επιμελητήρια. Οι γυναίκες είναι ανοιχτόμυαλες, πρακτικές, άμεσες και αποτελεσματικές και ευελπιστώ ότι στις επόμενες εκλογές θα δούμε περισσότερες γυναίκες να προεδρεύουν στα Επιμελητήρια της Ελλάδας.
Έχετε αντιμετωπίσει ιδιαίτερες προκλήσεις ή εμπόδια στην καριέρα σας λόγω του φύλου σας, είτε ως επιχειρηματίας είτε ως πρόεδρος;
Σε γενικές γραμμές δεν είχα ιδιαίτερες δυσκολίες, μολονότι εργάζομαι σε έναν κατεξοχήν ανδροκρατούμενο χώρο ουδέποτε αντιμετώπισα δυσκολίες με το φύλο μου και το ίδιο συμβαίνει και τώρα στην νέα μου θέση.
Τι μήνυμα θέλετε να στείλετε στους νέους που σκέφτονται να ασχοληθούν με την επιχειρηματικότητα;
Να μην φοβούνται να τολμήσουν, να έχουν πίστη στον εαυτό τους και στις ιδέες τους, να είναι έτοιμοι να δουλέψουν σκληρά και να μαθαίνουν συνεχώς. Η επιχειρηματικότητα είναι ένας δύσκολος αλλά πολύ δημιουργικός δρόμος. Να αναζητούν συνεργασίες, να αξιοποιούν τα δίκτυα και τις ευκαιρίες που υπάρχουν, και να μην απογοητεύονται από τις δυσκολίες. Κάθε αποτυχία είναι ένα μάθημα και κάθε επιτυχία μια επιβράβευση του κόπου τους.
Σας ευχαριστούμε πολύ, ευχόμαστε καλή θητεία στην προεδρία του Επιμελητηρίου Φλώρινας!!
