Το Επιμελητήριο Αχαΐας καταθέτει ολοκληρωμένη πρόταση ειδικού προγράμματος για την ανασυγκρότηση και ανάπτυξη της περιοχής, με χρονικό ορίζοντα το 2031. Αντιμέτωπη με χρόνια στασιμότητα, δημογραφική συρρίκνωση και χαμηλή παραγωγικότητα, η Αχαΐα προτείνεται να ενταχθεί σε ειδικό αναπτυξιακό καθεστώς.
Η πρόταση περιλαμβάνει δέκα κεντρικούς άξονες παρεμβάσεων, όπως η ολοκλήρωση κρίσιμων υποδομών (μεταφορές, ενέργεια), η δημιουργία πόλου καινοτομίας σε deeptech και τεχνητή νοημοσύνη, η ανασυγκρότηση του αγροδιατροφικού τομέα, η αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος και η κλιματική προσαρμογή.
Ακολουθεί η επιτελική σύνοψη των συγγραφέων της μελέτης
Η Αχαΐα αποτελεί περιοχή της Ελλάδας με σημαντικό αναπτυξιακό δυναμικό, χάρη στην παρουσία του τρίτου σε μέγεθος αστικού κέντρου της χώρας, της Πάτρας, καθώς και σε ένα σύνολο παραγωγικών δυνατοτήτων, γεωγραφικών πλεονεκτημάτων και ανθρώπινου κεφαλαίου.
Ωστόσο, σχεδόν τις τελευταίες τρείς δεκαετίες, καταγράφεται μια επίμονη στασιμότητα στην τοπική οικονομία, ως αποτέλεσμα της σωρευτικής επίδρασης της οικονομικής κρίσης, της αποβιομηχάνισης, των ελλείψεων σε κρίσιμες υποδομές και της αδυναμίας προσέλκυσης επενδύσεων σε ανερχόμενους κλάδους.
Μετά την πανδημία παρά την ισχυρή ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας, η Αχαΐα δεν κατάφερε να επωφεληθεί ισόρροπα και παραμένει καθηλωμένη σε όρους παραγωγικότητας, απασχόλησης και εισοδήματος.
Κατά την εκτίμηση μας, ο μόνος τρόπος να αντιμετωπισθεί η χρόνια αρνητική εικόνα του Νομού Αχαΐας είναι να θεσπιστεί ειδικό αναπτυξιακό οικονομικό πρόγραμμα, με στόχο την αντιμετώπιση της αναπτυξιακής υστέρησης και την αποτροπή του κινδύνου αναπτυξιακής παγίδευσης σε τροχιά μέτριου εισοδήματος (developmenttrap), μέσω στοχευμένης παραγωγικής ανασυγκρότησης.
Το πρόγραμμα προτείνουμε να κινηθεί τόσο σε μεσοπρόθεσμο, όσο και σε βραχυπρόθεσμο πλαίσιο. Να κινητοποιήσει τις αναγκαίες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, να εστιάσει στην άρση των αδυναμιών και στην ενίσχυση της όποιας αναπτυξιακής δυναμικής.
Εξάλλου, η τρέχουσα κατάσταση ύπαρξης διαφορετικών αναπτυξιακών ταχυτήτων εντός της χώρας μεταξύ των νομών (όμιλοι σύγκλισης clubconvergence), defactoπεριορίζει την αποτελεσματικότητα της όποιας ενιαίας οριζόντιας πολιτικής περιφερειακής ανάπτυξης.
Προτείνουμε μια δέσμη 10 σημείων (άξονες αναπτυξιακών παρεμβάσεων) με ορίζοντα το 2031, τα οποία αντιμετωπίζουν τα υφιστάμενα ελλείμματα σε υποδομές, την ανάγκη ενίσχυσης της παραγωγικής και οργανωσιακής ικανότητας και εστιάζουν στη δημιουργία νέων τομέων οικονομικού πλεονεκτήματος αλλά και στην οικονομική-παραγωγική διαφοροποίηση για την περιοχή. Προτάσσουμε παρεμβάσεις με υψηλό πολλαπλασιαστικό όφελος για την τοπική οικονομία: έργα που δεν εξυπηρετούν μόνο υφιστάμενες ανάγκες, αλλά ενεργοποιούν ευρύτερα συστήματα — μεταποίησης, εξαγωγών, τουρισμού, έρευνας, αγροδιατροφής. Οι άξονες είναι:
- Νέο οργανωτικό πλαίσιο και στρατηγική προσέγγιση για την οικονομική ανάπτυξη της Αχαΐας.
- Ολοκλήρωση αναγκαίων υποδομών μεταφορών και συγκοινωνιών.
- Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας επιχειρήσεων και ανασυγκρότηση του αγροδιατροφικού παραγωγικού πλέγματος.
- Αναβάθμιση της προσφοράς υπηρεσιών στον κλάδο τουρισμού-φιλοξενίας – κίνητρα για την κατασκευή νέων ποιοτικών ξενοδοχειακών μονάδων και την αναβάθμιση των υφιστάμενων.
- Δημιουργία περιφερειακού πόλου καινοτομίας, «deeptech» και τεχνητής νοημοσύνης.
- Επένδυση σε ενεργειακές κοινότητες, ΑΠΕ & ταχεία σύνδεση πόλεων και ΒΙΠΕ στο δίκτυο φυσικού αερίου για μείωση του ενεργειακού κόστους.
- Δημιουργία νέου αναπτυξιακού πλεονεκτήματος στην κλιματική προσαρμογή, στη βιοοικονομία και την κυκλική οικονομία.
- Συντονισμένη δράση για την αναζωογόνηση της ορεινής Αχαΐας.
- Παρεμβάσεις ενίσχυσης της λειτουργίας του αστικού συγκροτήματος της Πάτρας και του Αιγίου
- Παρεμβάσεις για την κοινωνική συνοχή και το μετριασμό της δημογραφικής συρρίκνωσης
Επιπλέον αυτών προτείνουμε την υλοποίηση 16 άμεσων και σχετικά χαμηλού κόστους αλλά υψηλής απόδοσης, έργων και παρεμβάσεων (quickwins) που θα δώσουν άμεσο θετικό σήμα στην οικονομία, ενισχύοντας την ανάκαμψη της Αχαΐας και την οικονομική συνοχή ήδη από το 2025.
- Προσβασιμότητα και συνδεσιμότητα:
- Να ενταχθεί κατά προτεραιότητα σε πρόγραμμα αναβάθμισης το Αεροδρόμιο του Αράξου και να εκπονηθεί η μελέτη σύνδεσης με την Ολυμπία Οδό.
- Να κατασκευαστεί ο Κόμβος Κ7, ο Κόμβος Ρίου με δημιουργία ρεύματος προς Πάτρα και να αποκατασταθεί ο Κόμβος Μποζαϊτίκων της περιμετρικής της Πάτρας.
- Nα εκπονηθεί η μελέτη Πούντας-Καλαβρύτων ως κάθετης συνδετήριας με την Ολυμπία Οδό, με σήραγγα Κερνίτσας και να βελτιωθεί η Πατρών-Χαλανδρίτσας-Καλαβρύτων και η Ακράτας- Ζαρούχλας.
- Να χρηματοδοτηθεί μελέτη για Κέντρα logistics και την υποστήριξη της Εφοδιαστικής αλυσίδας και συνεργασία με το Υπουργείο Μεταφορών (στο νέο Λιμάνι Πάτρας, το Αίγιο, το Δρέπανο, στο ΒΙΟΠΑ, στη ΒΙΠΕ και στο Αεροδρόμιο Αράξου).
- Λειτουργικότητα και προσαρμογή του αστικού συγκροτήματος Πάτρας και του Αιγίου στις σύγχρονες ανάγκες:
- Να κατασκευαστούν κυκλικοί κόμβοι «roundabout» στις θέσεις: 1.Κουρτέση, 2. Ταμπάχανα, 3. Αμερικής-Εθνική οδό, 4.Διγενή Ακρίτα-Προάστειο 5. Παλαί ντε σπορ Προάστειο, 6 Μαρούδα, 7. Δροσιά, 8. Βενιζέλου, Ψαροφάι, 9. Βενιζέλου Πατρών Κλάους, 10. Μενούνου –Μαραγκοπούλου.
- Να γίνει προμήθεια 50 ηλεκτρικών λεωφορείων από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης για την άμεση στήριξη των αστικών συγκοινωνιών.
- Να δημιουργηθούν παραποτάμια πάρκα-φυσικές πεζοπορικές διαδρομές σε Πάτρα και Αίγιο και να εκπονηθεί μελέτη ανάπλασης της παράκτιας ζώνης Αιγίου.
- Να ενταχθεί προς χρηματοδότηση η 3η φάση της ΕΕΛ (βιολογικού καθαρισμού) της Πάτρας και η δημιουργία 2 νέων κυττάρων στο βιολογικό καθαρισμό Αιγίου.
- Να προχωρήσει η εξυγίανση των βιομηχανικών χώρων στο Δρέπανο και να δημιουργηθεί τουριστική ζώνη με αξιοποίηση της πρότασης Rasmussen για ψηφιακούς νομάδες.
- Να προχωρήσουν τα δίκτυα φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων.
- Να προχωρήσει η αισθητική και λειτουργική διαμόρφωση των εισόδων της πόλης των Πατρών.
- Να γίνουν οι απαιτούμενες κυκλοφοριακές διαμορφώσεις της Πάτρας μετά την πεζοδρόμηση του κέντρου.
- Ενίσχυση και προστασία του φυσικού κεφαλαίου, σε διασύνδεση με γεωργία και τουρισμό.
- Να ενταχθεί η άρδευση της Δυτικής Αχαΐας στο Φράγμα Πηνειού και να δρομολογηθεί ο πλήρης εκσυγχρονισμός του δικτύου άρδευσης της ζώνης του Πηνειού (για την εξοικονόμηση νερού που δεν αξιοποιείται).
- Να ανατεθεί μελέτη ορεινής υδρονομίας και λιμνοδεξαμενών σε Παναχαϊκό Ερύμανθο και Αροάνεια Όρη, Μεγανίτη, Λαδοπόταμο στην Αιγιάλεια.
- Να εκπονηθεί μελέτη για την ολοκληρωμένη προστασία των ακτών από τη διάβρωση στην Αχαΐα.
- Να εκπονηθεί σχέδιο για την επιτάχυνση της αυτοματοποίησης στη γεωργία.
- Να ολοκληρωθεί το σχέδιο του αλιευτικού οικισμού των Αλυκών Αχαΐας και να ολοκληρωθεί η αδειοδότηση του αλιευτικού λιμένος.
- Να χρηματοδοτηθεί η αποκατάσταση του δικτύου μονοπατιών του νομού (Ε4, Ε31)με παράλληλη εκπόνηση μελέτης για την ανάδειξη, προστασία και διαχείριση των οικοσυστημάτων, του τοπίου και του φυσικού και πολιτιστικού πλούτου της περιοχής (Κοτύχι-Στροφυλιά, Πλαγιές Αιγιάλειας, Καλάβρυτα, Ερύμανθος κ.α.).
- Ενίσχυση των υποδομών των μεταφορών και της επιχειρηματικότητας:
- Να ενισχυθεί το ΒΙΟΠΑ Πάτρας σε υποδομές και υπηρεσίες. Να ιδρυθεί ΒΙΟΠΑ στο Αίγιο.
- Να δοθούν κίνητρα για επενδύσεις σε τουρισμό, ενέργεια, γεωργία ακριβείας.
Περαιτέρω υποστήριξη του σχεδίου.
Για την καλή προετοιμασία των προτάσεων προς συζήτηση με την ομάδα έργου και τους εμπειρογνώμονες της Κυβέρνησης, σε’ ό,τι αφορά στη συστηματική διάγνωση των αιτίων της υστέρησης και των αδυναμιών σε επίπεδο οικονομίας, πολιτικής, ρυθμιστικού και κανονιστικού περιβάλλοντος, απαιτείται η εξειδίκευση και ανάλυση χρηματοδοτικών αναγκών, ανάλυση ευαισθησίας έναντι κινδύνων στην υλοποίηση, ενώ θα πρέπει να καλυφθεί το σοβαρό κενό στα περιφερειακά, γεωχωρικά και κοινωνικοοικονομικά δεδομένα που θα επιτρέψει την επεξεργασία δυναμικών σεναρίων και την ανάλυση διαχρονικής εξέλιξης μέσω δεικτών και αξιολόγησης των επιπτώσεων των ασκούμενων πολιτικών για την αναλυτική και ποσοτική τεκμηρίωση των προτάσεων πολιτικής.
Το Επιμελητήριο Αχαΐας δύναται να αναλάβει το συντονισμό του εγχειρήματος της συγκρότησης ενός σύγχρονου παρατηρητηρίου ανάπτυξης.
Τέλος προτείνουμε να μελετηθούν συγκριτικά, συγκεκριμένα παραδείγματα των άλλων περιφερειών στην Ελλάδα όπως και στον ευρύτερο μεσογειακό και διεθνή χώρο για benchmarking της στρατηγικής, προώθηση συνεργειών και μεταφορά τεχνογνωσίας σε ειδικούς τομείς
