Το περίφημο «Ελλάδα 2.0», το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που υποτίθεται ότι θα έδινε νέα πνοή στην ελληνική οικονομία, αποδεικνύεται στην πράξη μια χαμένη ευκαιρία. Ενώ η κυβέρνηση πανηγυρίζει για τα ποσοστά απορρόφησης των κονδυλίων, η σκληρή πραγματικότητα, όπως αποκαλύπτουν έρευνες και εκθέσεις, είναι δυστυχώς εντελώς διαφορετική: το Ταμείο Ανάκαμψης κατανέμεται με τρόπο που ευνοεί κατάφωρα τις μεγάλες επιχειρήσεις, αφήνοντας τις μικρομεσαίες στο περιθώριο.
Παρά τις κυβερνητικές θριαμβολογίες περί υψηλής απορροφητικότητας, τα επίσημα στοιχεία είναι αποκαρδιωτικά. Από τα συνολικά 36 δισ. ευρώ που προβλέπονται για την Ελλάδα, έχουν διοχετευθεί στην πραγματική οικονομία μόλις 7,1 δισ. ευρώ μέχρι τον Οκτώβριο του 2024. Αυτό σημαίνει πως ένα τεράστιο ποσό, περίπου 13 δισ. ευρώ, λιμνάζει στα κρατικά ταμεία, χωρίς να φτάνει στους τελικούς δικαιούχους. Η «λογιστική απορρόφηση» που επικαλείται η κυβέρνηση, μεταφέροντας χρήματα από τον κεντρικό λογαριασμό του κράτους σε ενδιάμεσους λογαριασμούς φορέων όπως η ΔΥΠΑ, απέχει παρασάγγας από την πραγματική ρευστότητα που φτάνει στην αγορά. Η πραγματική απορρόφηση των κονδυλίων, σύμφωνα με το Ινστιτούτο ΕΝΑ, μόλις που αγγίζει το 20%.
Το πιο κραυγαλέο ζήτημα είναι ο τρόπος κατανομής των δανείων του Ταμείου. Η Ελλάδα, μοναδική χώρα στην Ευρώπη, επέλεξε να διοχετεύσει το 95% των δανειακών κονδυλίων σε συστημικές τράπεζες, οι οποίες με τη σειρά τους δανείζουν «με λίγο φθηνότερο επιτόκιο» τους ίδιους παίκτες που ήδη έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό. Μόλις 34 εταιρείες έχουν απορροφήσει 3 δισ. ευρώ, ενώ οι 20 κορυφαίες της λίστας των μεγάλων δικαιούχων έχουν λάβει πάνω από 3,7 δισ. ευρώ! Ονόματα όπως ο Όμιλος ΔΕΗ, ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και ο ΑΔΜΗΕ είναι οι πρωταθλητές στην απορρόφηση αυτών των πόρων, ενώ οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, μένουν ουσιαστικά εκτός νυμφώνα. Ουσιαστικά, οι «μεγάλοι» παίρνουν τη μερίδα του λέοντος, ενώ όσοι δεν είχαν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό, δεν έχουν ούτε τώρα.
Η κυβέρνηση, αντί να εκμεταλλευτεί το Ταμείο Ανάκαμψης για τη μείωση των ανισοτήτων, την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής και την περιφερειακή ανάπτυξη, φαίνεται να στερείται ολοκληρωμένου σχεδίου. Οι μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με το Ταμείο είναι σχεδόν αποκλειστικά σε βάρος των εργαζομένων, ενώ η στεγαστική πολιτική είναι ανύπαρκτη και οι ενεργειακές κοινότητες αποκλείονται από τη χρηματοδότηση. Επιπλέον, η πλήρης ανάθεση της διαχείρισης σε εξωτερικούς συμβούλους, με την ιδεοληψία ότι «ο ιδιωτικός τομέας είναι καλύτερος», αποδεικνύεται αναποτελεσματική και δημιουργεί συγκρούσεις συμφερόντων, αμφισβητώντας το δημόσιο συμφέρον. Ακόμη και το Ελεγκτικό Συνέδριο, σε έκθεσή του, προειδοποιεί για καθυστερήσεις, παρατυπίες και κίνδυνο απώλειας ενωσιακής χρηματοδότησης, επισημαίνοντας ελλείψεις στο θεσμικό πλαίσιο και υποστελέχωση των φορέων υλοποίησης.
Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η διαχείριση του Ταμείου Ανάκαμψης στην Ελλάδα αποτελεί ένα σύμπλεγμα παθογενειών, ιδεολογικών εμμονών και στρεβλών προτεραιοτήτων. Αντί για ένα εργαλείο ανάπτυξης για όλους, εξελίσσεται σε ένα ακόμη παράδειγμα άνισης κατανομής πλούτου, ενισχύοντας τους ισχυρούς και αφήνοντας πίσω τους αδύναμους.
Γιώργος Φλωράς
Εκδότης ΚΛΑΔΙΚΑ ΝΕΑ
gfloras@kladikanea.gr